دسته: معارف اسلامی مقدمه حمد و سپاس خدایی را سزاست که انسان را از خاک آفرید و در او از روح خود دمید ، سپس خود را بر آفریدن او ستود و ملائکه را به سجده بر او امر کرد و بیان کرد که انسان را به هدف عبادت آفرید و او را خلیفه خود در زمین قرار داد و درود بر پیامبران الهی که پیوسته برای هدایت انسان مأمور گشتند و او را به نعیم بهشتی بشارت و از عذاب الهی ترساندند
قیمت فایل فقط 6,900 تومان
بررسی خسران و آثار آن در قرآن
فهرست مطالب
فصل اول:طرح تحقیق 4
مقدمه 5
اهمیت و ضرورت بحث 6
پیشینه تحقیق 7
اهداف تحقیق 8
سوالهای تحقیق 9
فرضیه ها 9
روش تحقیق 10
فصل دوم:یافته های تحقیق 11
بخش اول:تعریف خسران،ویژگیها و مصادیق آن 12
الف)بررسی معنای لغوی واژه خسران 12
ب) مصادیق خسران 17
ج)ویژگیهای خاسرین 22
بخش دوم:عوامل خسران و راههای جلوگیری از آن 35
الف)عوامل خسران 35
1-تکذیب و انکار 35
2- کفر 44
3-باز داشتن مردم از راه خدا 52
4-ظلم کردن 54
5-شرک ورزیدن به خدا 55
6-پذیرش ولایت شیطان 57
7-دروغ و افتراء به خداوند 62
8-آلوده کردن نفس و اطاعت از آن 62
9-باطل اندیشی و باطل کاری 64
10- شکستن پیمانها 67
11- قطع پیوندها 66
12- فساد در زمین 66
13-سوء ظن داشتن بخدا 66
14-مشغول شدن به دنیا و غفلت از یاد خدا 70
15- فرو رفتن در فسادو بهره برداری از امکانات مادی در مسیر گناهان 72
16-عملکرد ضعیف در مسولیت 73
17- درخواست بدون علم 74
ب:راههای جلوگیری از خسران: 77
1-ایمان آوردن 79
2- انجام اعمال شایسته 81
3-سفارش کردن به حق 82
4- سفارش کردن به صبر 83
5- تزکیه نفس 84
6-هدایت ویژه الهی 86
7- تسلیم در برابر خدا 86
بخش سوم:آثار و نتایج خسران: 87
الف)آثار خسران در دنیا 87
1-حسرت کشیدن و مغلوب شدن 87
2- حبط اعمال 89
3- ندامت و پشمیانی 90
4- نازل شدن عذاب الهی 91
5- گرفتار همنشین بد شدن در دنیا 93
ب) آثار خسران در آخرت: 94
1- ورود به جهنم 95
2- عذاب شدید 95
3- خلود در جهنم 97
4- خوار و ذلیل بودن در آتش جهنم 98
5- فریادهای آنها را پاسخی نیست 99
6- بر دوش کشیدن بار سنگین گناهان 100
7- دچار حسرت گردیدن 101
8- زشت و بد منظر شدن 102
9- درخواست شفاعت و بازگشت به دنیا 103
10- نابود شدن خدایان و سخنان دروغین آنها 104
11- نهایت دوری از رحمت خداوند 105
12- حبط اعمال 106
نتیجه گیری 109
فهرست منابع ومآخذ 110
فصل اول:
طرح تحقیق
مقدمه:
حمد و سپاس خدایی را سزاست که انسان را از خاک آفرید و در او از روح خود دمید ، سپس خود را بر آفریدن او ستود و ملائکه را به سجده بر او امر کرد و بیان کرد که انسان را به هدف عبادت آفرید و او را خلیفه خود در زمین قرار داد .
و درود بر پیامبران الهی که پیوسته برای هدایت انسان مأمور گشتند و او را به نعیم بهشتی بشارت و از عذاب الهی ترساندند .
و درود بر پیامبر خاتم که اشرف پیامبران اوست و درود بر کتاب هدایت الهی قرآن که در بردارنده رطب و یابس است .
انسان طالب هدایت و سعادت ابدی باشد راهی ندارد جزء اینکه پناه ببرد به قرآن مجید که کلام خدای عزیز عالم است و دستورات قرآن مجید را به کار ببندد . زیرا عمیق ترین و زیباترین و فصیح ترین کلام ، کلام خداست و قرآن که معجزء باقی پیغمبر است برای هدایت خلق آمده و تا قیامت کلامی به زیبایی قرآن نخواهد آمد .
اما در راه هدایت ، همواره رهزنانی بوده اند که انسان را از صراط مستقیم بازداشته اند و او را به خسران و زیانکاری کشانده اند و باعث شده اند او تمام سرمایه های وجودی خود را برای حرکتی بی انتها به سوی کمال از دست بدهد .
در آیات متعددی از قرآن کریم به موضوع خسران و مطالب مربوط به آن پرداخته شده است .
نگارنده در این تحقیق می کوشد تا با بررسی آیات مربوط به خسران در حد توان خود ، تصویری جامع از این موضوع در دیدگاه قرآن ارائه کند .
تلاش شده است در توضیح آیات از تفاسیر گوناگون استفاده شود و البته از این نکته غفلت نشده است که تحقیق صرفا به محلی برای نقل اختلافات تبدیل نشود . همچنین در مواردی از کتب اخلاقی استفاده شده است .
اهمیت و ضرورت بحث:
با نگاهی اجمالی به سوره عصر می فهمیم که قرآن همه انسان ها را در خسران و زیانکاری اعلام کرده و در این میان جماعتی که ایمان آورده اند و عمل صالح انجام می دهند و تواصی به حق و صبر دارند،از آن مستثنی شده اند.
لذا این خود دلیلی است بر اهمیت و ضرورت مطلب که برای این جانب انگیزه ای گردید که به بررسی و تحقیق در موضوع خسران و آثار آن در قرآن بپردازم.
در این تحقیق مفهوم خسران و مصادیق و ویژگی های آن را مورد بررسی قرار داده و عوامل آن را با استفاده از آیات قرآنی بیان کرده ام و همچنین راهکارهای قرآنی از ابتلا به خسران آورده شده تا از نتایج سوء آن در دنیا و آخرت مصون مانده و به رشد و سعادت واقعی برسیم.
مروری بر مطالعات انجام شده:
این جانب پس از جستجوی منابع ،تنها دو مورد یافتم که در آنها به صورت خاص به موضوع خسران پرداخته شده بود که عبارتند از :
پایان نامه کارشناسی با عنوان «عوامل و پیامدهای خسران در آیینه قرآن و حدیث» از خانم اکرم دیانی که در هشت بخش تنظیم شده است:
بخش اول:کلیاتی در باب خسران
بخش دوم:حوزه های خسران
بخش سوم:تعابیر گوناگون خسران در قرآن کریم
بخش چهارم: شناخت خاسرین و ویژگیهای آنان
بخش پنجم:عوامل خسران از دیدگاه قرآن
بخش ششم: آثار و نتایج خسران
بخش هفتم:زمان بروز و ظهور خسران
بخش هشتم:راه های جلوگیری از خسر
و همچنین در کتاب «حدیث هدایت» از علی لطفی که در باب اول به بررسی معنای خسران و زیانکاران واقعی می پردازد.
اهداف تحقیق:
هدف کلی تحقیق:
بررسی خسران و آثار آن در قرآن
اهداف جزئی:
1- آشنایی با مفهوم خسران و مصادیق آن
2- بررسی ویژگی های خاسرین از منظر قرآن
3- بررسی عوامل خسران
4- بررسی راههای جلوگیری از خسران زدگی
5- بررسی آثار دنیوی خسران
6- بررسی آثار اخروی خسران
سوالهای تحقیق:
سوالهای اصلی:
1-آیا از منظر قرآن کریم رابطه ای میان اعمال افراد و خسران وجود دارد؟
2- آیا از منظر قرآن کریم تفاوتی بین خسران و حبط اعمال وجود دارد؟
سوالهای فرعی:
1- ویژگی های خاسرین در قرآن چیست؟
2- مصادیق خسران در قرآن چه مواردی است؟
3- آیات قرآن چه عوامل را برای خسران نام می برد؟
4- قرآن چه راهکارهایی برای پیشگیری از ابتلا به خسران ارائه می دهد؟
5- آثار دنیوی خسران چیست؟
6- آثار اخروی خسران چیست؟
فرضیه ها:
1- از منظر قرآن خسران تحت تاثیر اعمال و رفتار بد انسان شکل می گیرد.
2- از منظر قرآن گر چه میان خسران و حبط اعمال رابطه وجود دارد ولی این دو مترادف نیستند.
روش تحقیق :
روش جمع آوری اطلاعات در این تحقیق به صورت کتابخانه ای از طریق یادداشت هایی که از منابع و ماخذ مختلف به دست آمده می باشد.
بدین صورت که ابتدا ، آیات مربوطه را مشخص نموده و از طریق تفاسیر مختلف به بررسی آیات پرداختم و روایات و احادیث مرتبط با این بحث را از بین کتب روایی استخراج نمودم ، و از کتاب های اخلاقی نیز استفاده کردم.
فصل دوم:
یافته های تحقیق
بخش اول : تعریف خسران و ویژگیها و مصادیق آن:
با نگاهی به سوره عصر درمی یابیم که قرآن کریم عموم انسانها را در خسران و زیان اعلام می نماید مگر کسانی که ایمان و عمل صالح انجام دهند و یکدیگر را به حق و صبر سفارش کنند . دنیا بازاری است که انسان در آن سرمایه عمر را از دست می دهد تا سرمایه ای به دست بیاورد و حال گروهی هستند که نه تنها سرمایه ای به دست نمی آورند بلکه سرمایه ای را هم از دست می دهند و اینها هستند که گرفتار خسران و زیان هستند . همانطور که خداوند می فرماید
پس گروهی از انسانها هستند که سرمایه های عظیم خود را به بهایی اندک می فروشند و ضلالت را به جای هدایت می خرند .
و ما در این فصل بر آنیم که با شناخت معنای دقیق خسران در قرآن ، با مصادیق آن و ویژگی های خسران در قرآن نیز آشنا شویم .
الف : بررسی معنای لغوی واژه «خسران»
در معنای اصلی «خسر» نظرات مختلفی وجود دارد و برخی برای آن چندین وجه معنایی در نظر گرفته اند.
برخی معنای اصلی خسر را به معنای ضرر و زیان ، ضد سود آورده اند .
مصطفوی در التحقیق می نویسد: «معنای اصلی در این ماده آن چیزی است که مقابل سود قرار می گیرد یعنی کم شدن در مقابل سود کردن و اما نقص و گمراهی و هلاکت و ضرر ، هر یک از این موارد گاهی بر بعضی از موارد این معنا منطبق می شوند و گاهی از آثار این معنا هستند یا از اسباب و مقدمات آن هستند 000»[1]
برخی معنای اصلی «خسر» را کم شدن ، کم کردن و نقصان دانسته اند .
قرشی در قاموس می نویسد : «باید دانست که خسر ، خسران و خسار یک معنی بیشتر ندارند و آن نقصان و کم شدن است چنانکه صریح آیه «وَلَا تُخْسِرُوا الْمِیزَانَ » (رحمن / 9) و آیه ی «وَإِذَا كَالُوهُمْ أَو وَّزَنُوهُمْ یُخْسِرُونَ» (مطفضین / 3) است و اینکه ضلالت و هلاکت را از معنای آن شمرده اند بدان جهت است که ضلالت و هلاکت یک نوع نقصان و زیان است ».[2]
برخی از منابع لغوی اصل ماده «خسر» را بر همین معنا گرفته اند و همین نظر را دارند . [3]
در برخی از منابع خسران به معنای کم شدن سرمایه آمده است که گاه به انسان نسبت داده می شود و می گویند فلان کس زیان کرد و گاه به خود عمل نسبت داده می شود و می گویند تجارتش زیان کرد .
گاه واژه خسران درباره دستاوردهای زندگی یه به عبارتی دیگر درباره سرمایه های برونی مانند مال و مقام دنایی است و گاه درباره ی سرمایه های درونی یا نتایجی که از حالات نفسانی حاصل می شود مثل از دست دادن صحت و سلامتی و عقل و ایمان و ثواب . [4]
گرچه راغب معتقد است که خسران به معنای زیان در سرمایه های درونی است نه زیان در امور دنیوی و تجارت بشری . [5] نویسنده الموسوعة القرانیة هم همین نظر را دارد . [6]
در مجمع البیان ذیل آیه 27 بقره «خسر» را به معنای نابودی تمام سرمایه آورده است و می نویسد : « خاسرون کسانی هستند که نفس خویش را هلاک کردند و به منزله ی کسانی هستند که سرمایه شان نابود شده است».[7]
در المعجم الوسیط ذیل ماده «خسر» آمده است : «خسر التاجر : تاجر در تجارت خود مغبون شد و کلاه بر سرش رفت . زیان کرد در آن. خسر فلان : فلانی نابود شد . گمراه شد (خسر) الشی ء : آن چیزی کم و ناقص کرد . گویند خسر ، المیزان و الکیل : ترازو و پیمانه را کم داد و ناقص گردانید.» [8]
و در لسان العرب آمده است : خسر به معنای نابودی است و الخسار و الخسارة و الخیسری به معنای گمراهی و هلاکت است . [9]
در وجوه القرآن برای «خسر» چندین وجه معنایی در نظر گرفته اند : غبن ، ضلال ، عقوبت و عجز و نقص
1- به معنای غبن یعنی زیان در آیه :« إِنَّ الْخَاسِرِینَ الَّذِینَ خَسِرُوا أَنفُسَهُمْ وَأَهْلِیهِمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ» (شوری / 45). در این آیه خاسر یعنی معجون و زیان دیده .
2- به معنای گمراهی و ضلال در آیه : « فَقَدْ خَسِرَ خُسْرَانًا مُّبِینًا». (نساء / 119)
3- به معنای عقوبت در آیه : « لئن أَشْرَكْتَ لَیَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَلَتَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِینَ » (زمر / 65) و همچنین در آیه : « لَئِن لَّمْ یَرْحَمْنَا رَبُّنَا وَیَغْفِرْ لَنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِینَ ». (اعراف / 149)
4- به معنای عجز و ناتوانی در آیه : « لَئِنْ أَكَلَهُ الذِّئْبُ وَنَحْنُ عُصْبَةٌ إِنَّا إِذًا لَّخَاسِرُونَ » (یوسف / 14) در این آیه خاسرین یعنی ناتوانان .
5- به معنای نقص و کم بودن در آیه : « أَوْفُوا الْكَیْلَ وَلَا تَكُونُوا مِنَ الْمُخْسِرِینَ » (شعراء / 181)[10]
نتیجه :
در برخی از آیات قران کریم واژه «خسران» در همان مفهوم لغوی آن بکار رفته است . یعنی به معنای نقص و کم گذاشتن است . مانند آیه : « وَأَقِیمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ وَلَا تُخْسِرُوا الْمِیزَانَ » (رحمن /9) و یا آیه : « وَإِذَا كَالُوهُمْ أَو وَّزَنُوهُمْ یُخْسِرُونَ » (مطففین /3)
در مورد این آیه زجاج می گوید : یعنی در پیمانه و وزن کم می گذارند[11] و یا درآیه « أَوْفُوا الْكَیْلَ وَلَا تَكُونُوا مِنَ الْمُخْسِرِینَ »(شعرا/181) مخسر کسی است که هنگام دادن پیمانه در آن کم می گذارد و هنگامی که می خواهد بگیرد اضافه می خواهد . [12]
با این حال در قرآن کریم این واژه در اغلب موارد به معنای خسران در سرمایه های درونی است یعنی به معنای از دست دادن صحت و سلامتی و عقل و ایمان و ثواب است .
و این همان است که خداوند متعال از آن به عنوان خسران مبین یعنی زیان آشکار یاد کرده است . [13] که در این آیه شریفه به آن اشاره کرده است :« إِنَّ الْخَاسِرِینَ الَّذِینَ خَسِرُوا أَنفُسَهُمْ وَأَهْلِیهِمْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَلَا ذَلِكَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِینُ » (زمر / 15)
خسران در فارسی به زیان ترجمه شده است . [14]
دو واژه «خسران» و «ضرر» از نظر معنایی صد در صد مترادف نیستند .
در التحقیق آمده است :
« و هذا المعنی (زیان) غیر مفهوم الضرر فی مقابل النفع و قلنا ان «الخسر» نقص کلی فی مقابل الربح بخلاف الوضع . ثم ان هذا النوع من النقص قد یکون فی المال و الامور المادیه و قد یکون فی الامور النفسیه و المعنویه فاما الاول فقد یصدق علیه مفهوم الغبن و النقص و اما الثانی فقد ینطبق علیه مفهوم الضلال و الهلاک»[15].
«این معنا (زیان) غیر از مفهوم ضرر که در مقابل نفع است ، می باشد و گفتیم که خسران ، نقص در اصل در مقابل سود است به خلاف وضع . این نوع از نقص گاهی در مال و امور مادی است و گاهی در امور نفسانی و معنوی است . نوع اول بر آن مفهوم ضرر و نقص صدق می کند و نوع دوم گاهی مفهوم گمراهی و هلاکت برآن منطبق می شود».
فخر رازی در تفسیرش می نویسد : «یکی از بزرگان پیشین می گوید : معنی این آیه را من از مرد یخ فروشی آموختم که فریاد می زد و می گفت : رحم کنید به کسی که سرمایه اش ذوب می شود . رحم کنید به کسی که سرمایه اش ذوب می شود»[16]
بسیاری از مفسرین معتقدند که : مفهوم خسران ، تنها این نیست که انسان ضافعی را از دست بدهد بلکه خسران واقعی آن است اصل سرمایه را نیز از کف بدهد . [17]
ب – مصادیق خسران:
خداوند در قرآن افراد یا گروه هایی را به عنوان نمونه و الگو معرفی می کند تا کسانی که در آیات الهی دقت می کنند با این افراد که جزء زیانکاران در دنیا و آخرت هستند آشنا شوند و از سرگذشت آنها عبرت بگیرند و ویژگی های آنان را بر می شمارد تا از این صفات بر حذر باشیم.
ما در این بخش مصادیق خسران را نام می بریم و بعد به طور مختصر درباره ویژگی های آنها توضیح می دهیم . مصادیقی که در قرآن مطرح شده است ، عبارتند از :
1-حزب و گروه شیطان
اسْتَحْوَذَ عَلَیْهِمُ الشَّیْطانُ فَأَنْساهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ أُولئِكَ حِزْبُ الشَّیْطانِ أَلا إِنَّ حِزْبَ الشَّیْطانِ هُمُ الْخاسِرُونَ .(مجادله / 19)
«شیطان بر آنان چیره شده و خدا را از یادشان برده است آنان حزب شیطانند. آگاه باش كه حزب شیطان همان زیانكارانند».
اولین و برجسته ترین مصادیق خاسران در قرآن «شیطان» است و کسانی که از شیطان پیروی می کنند و در گروه و حزب شیطان قرار می گیرند نیز خاسر هستند. زیرا آنان کسانی هستند که شیطان را به عنوان سرپرست خود گرفته اند .
2- قابیل
فَطَوَّعَتْ لَهُ نَفْسُهُ قَتْلَ أَخیهِ فَقَتَلَهُ فَأَصْبَحَ مِنَ الْخاسِرینَ (مائده/ 30)
« پس نفسِ [امّاره] اش او را به قتل برادرش ترغیب كرد، و وى را كشت و از زیانكاران شد».
همه مفسرین بر این اتفاق نظر دارند که این آیه درباره قابیل است گرچه که اسمش در آیه نیامده است .[18]
عبارت « فَأَصْبَحَ مِنَ الْخاسِرینَ» به این اشاره دارد که قابیل یکی از مصادیق خاسران در قرآن است که با پیروی از هوای نفس و قتل برادرش از خاسران گشت .
3- مخالفین و منکرین پیامبران
الف): مخالفین و دشمنان ابراهیم :
وَ أَرادُوا بِهِ كَیْداً فَجَعَلْناهُمُ الْأَخْسَرینَ.(انبیاء / 70)
«و خواستند به او نیرنگى بزنند و [لى] آنان را زیانكارترین [مردم] قرار دادیم».
کسانی که تصمیم گرفته بودند که حضرت ابراهیم را با نقشه حساب شده و خطرناکی نابود کنند و او را در شعله های آتش بسوزانند ولی به امر خدا آتش برای ابراهیم سرد و سلامت شد و آنها زیان کار شدند .
ب): دشمنان و مخالفان شعیب :
الَّذینَ كَذَّبُوا شُعَیْباً كَأَنْ لَمْ یَغْنَوْا فیهَا الَّذینَ كَذَّبُوا شُعَیْباً كانُوا هُمُ الْخاسِرینَ(اعراف / 92)
« كسانى كه شعیب را تكذیب كرده بودند، گویى خود در آن [دیار] سكونت نداشتند. كسانى كه شعیب را تكذیب كرده بودند، خود، همان زیانكاران بودند» .
آیه بیان می کند که کسانی که شعیب را تکذیب می کردند ، خودشان زیانکار هستند و مخالفت با شعیب عامل اصلی زیانکاری آنان بود .
4- کافران
هُوَ الَّذی جَعَلَكُمْ خَلائِفَ فِی الْأَرْضِ فَمَنْ كَفَرَ فَعَلَیْهِ كُفْرُهُ وَ لا یَزیدُ الْكافِرینَ كُفْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ إِلاَّ مَقْتاً وَ لا یَزیدُ الْكافِرینَ كُفْرُهُمْ إِلاَّ خَساراً(فاطر / 39)
« اوست آن كس كه شما را در این سرزمین جانشین گردانید. پس هر كس كفر ورزد كفرش به زیان اوست، و كافران را كفرشان جز دشمنى نزد پروردگارشان نمىافزاید، و كافران را كفرشان غیر از زیان نمىافزاید».
یکی از گروه هایی که جزء مصادیق خسران قرار می گیرد ، کافران هستند . دو جمله اخیر آیه بیان می کند که چیزی جزء خشم و غضب الهی و زیانکاری برای کافران نیست .
یکی دیگر از آیاتی که نشان می دهد ، کافران زیانکارند آیه 85 سوره ی غافر است آیه بیان می کند که انها درزمان رؤیت عذاب زیانکار شدند .
فَلَمْ یَكُ یَنْفَعُهُمْ إیمانُهُمْ لَمَّا رَأَوْا بَأْسَنا سُنَّتَ اللَّهِ الَّتی قَدْ خَلَتْ فی عِبادِهِ وَ خَسِرَ هُنالِكَ الْكافِرُونَ.(غافر / 85)
« و[لى] هنگامى كه عذاب ما را مشاهده كردند، دیگر ایمانشان براى آنها سودى نداد. سنّت خداست كه از [دیرباز] درباره بندگانش چنین جارى شده، و آنجاست كه ناباوران زیان كردهاند» .
پس کافران ، زیانکار هستند . آیه 5 از سوره مائده بیان می کند حتی کسانی که ایمان آورده اند ولی به آن کافر شده اند زیانکار هستند .
مَنْ یَكْفُرْ بِالْإیمانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ وَ هُوَ فِی الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرینَ.(مائده / 5)
« هر كس در ایمان خود شكّ كند، قطعاً عملش تباه شده، و در آخرت از زیانكاران است».
5- پیروان کافران
یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوَاْ إِن تُطِیعُواْ الَّذِینَ كَفَرُواْ یَرُدُّوكُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ فَتَنقَلِبُواْ خَاسِرِینَ(آل عمران / 149)
« اى كسانى كه ایمان آوردهاید، اگر از كسانى كه كفر ورزیدهاند اطاعت كنید، شما را از عقیدهتان بازمىگردانند و زیانكار خواهید گشت».
کافران خود ، جزء زیانکاران هستند و حال کسانی هم که از آنها پیروی می کنند ، زیانکارند چون خود را به قهقری کشانده اند و آیه هشدار می دهد علاوه بر اینکه خود از کافران نباشید ، از آنها پیروی هم نکنید که عواقب وخیمی دارد .
6- مشرکان
فَاعْبُدُوا ما شِئْتُمْ مِنْ دُونِهِ قُلْ إِنَّ الْخاسِرینَ الَّذینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلیهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَلا ذلِكَ هُوَ الْخُسْرانُ الْمُبینُ(زمر / 15)
« پس هر چه را غیر از او مىخواهید، بپرستید « [ولى به آنان] بگو:» زیانكاران در حقیقت كسانىاند كه به خود و كسانشان در روز قیامت زیان رساندهاند آرى، این همان خسران آشكار است».
عبارت « فَاعْبُدُوا ما شِئْتُمْ مِنْ دُونِهِ » نشان می دهد که مشرکان یعنی کسانی که برای خداوند شریک می گیرند چون علاوه بر اینکه سرمایه ی وجودی خویش را از دست داده اند ، باعث زیانکاری اصل خویش هم شده اند ، چون آنان را وادار به کفر و شرک کرده اند . [19]
7- گمراهان
مَنْ یَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدی وَ مَنْ یُضْلِلْ فَأُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ.(اعراف / 178)
« هر كه را خدا هدایت كند، او راهیافته است و كسانى را كه گمراه نماید، آنان خود زیانكارانند».
آیه بیان می کند هرکس را که خداوند گمراه کند ، همان ها خاسران هستند . علامه می نویسد : «صرف ضلالت ضرر قطعی نمی رساند مگر اینکه با اضلال خدای سبحان توأم شود[20]» در این هنگام آدمی حتما زیانکار می گردد .
8- ظالمان
قالَ الَّذینَ آمَنُوا إِنَّ الْخاسِرینَ الَّذینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلیهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَلا إِنَّ الظَّالِمینَ فی عَذابٍ مُقیمٍ(شوری / 45)
« كسانى كه گرویدهاند مىگویند: «در حقیقت، زیانكاران كسانىاند كه روز قیامت خودشان و كسانشان را دچار زیان كردهاند.» آرى، ستمكاران در عذابى پایدارند».
وَ مَنْ خَفَّتْ مَوازینُهُ فَأُولئِكَ الَّذینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ بِما كانُوا بِآیاتِنا یَظْلِمُونَ (اعراف : 9)
« و هر كس میزانهاى [عمل] او سبك باشد، پس آنانند كه به خود زیان زدهاند، چرا كه به آیات ما ستم كردهاند».
با توجه به این آیات ظالمان ، زیانکارند .
آیه 82 سوره اسراء قرآن را برای ظالمین مایه زیانکاری می داند :
وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنینَ وَ لا یَزیدُ الظَّالِمینَ إِلاَّ خَساراً (اسراء : 82)
« و ما آنچه را براى مؤمنان مایه درمان و رحمت است از قرآن نازل مىكنیم، و [لى] ستمگران را جز زیان نمىافزاید».
قرآن برنامه و اصول زندگی سالم را به ما انسانها یاد می دهد. از این برنامه کسانی بهره می گیرند که به خدا و آیاتش ایمان بیاورند و از روی فهم و استقامت و اخلاص به قرآن عمل کنند ولی ستمکارانی که معانی آیات قرآن را به مصلحت خود تغییر می دهند ، قرآن برایشان شفاء و بدبختی در دنیا و زیان و خسارت در آخرت است .
«قرآن برای ظالمین مایه زیانکاری است چون از قرآن سود نمی برد و به آن نظر نمی کنند تا هدایت شوند[21]».
در آیه به صورت خاص از ستمگران یاد شده است چون ستم مایه تاریکی قلب و قیامت است و ظالم از حدود خدا تجاوز می کند و به خواسته های خود می پردازد ، آیات قرآن را به هوای نفس خود تفسیر می کند در نتیجه به جای آنکه قرآن مایه هدایت او باشد مایه ضرر و زیان او می شود چون آیات قرآن را تحریف کرده و معانی آن ها را تغییر می دهد . [22]
9- بنی اسرائیل
وَ لَمَّا سُقِطَ فی أَیْدیهِمْ وَ رَأَوْا أَنَّهُمْ قَدْ ضَلُّوا قالُوا لَئِنْ لَمْ یَرْحَمْنا رَبُّنا وَ یَغْفِرْ لَنا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخاسِرینَ(اعراف : 149)
« و چون انگشت ندامت گزیدند و دانستند كه واقعاً گمراه شدهاند گفتند: «اگر پروردگار ما به ما رحم نكند و ما را نبخشاید قطعاً از زیانكاران خواهیم بود».
اشاره به داستان بنی اسرائیل دارد که گوساله پرست شدند و از راه حق منحرف شدند ، وقتی به اشتباه خود پی بردند از عمل خویش پشیمان شدند و خود را در گمراهی دیدند به خداوند گفتند : پرودگارا اگر تو ما را نیامرزی و به ما رحم نکنی ، ما حتما از زیانکاران خواهیم بود .
ج – ویژگی های خاسرین
اینک که با مصادیق خسران آشنا شدیم و افراد و گروه های زیانکار را شناختیم ، برآنیم که ویژگی های آنان را یعنی صفات خاسرین را به طور مختصر بیان کنیم و در فصل بعد در بخش عوامل خسران به طور مفصل درباره ی آنها توضیح می دهیم که این صفات چگونه سبب زیان و خسارت آنها شده است . صفات خاسرین در بعضی موارد همان عوامل ایجاد خسران است که در این فصل به صورت مجمل و کوتاه به آن اشاره می کنیم و تفصیل موارد مشترک را به بخش بعد ارجاع می دهیم .
ویژگی های خاسرین عبارتند از :
1- زیان نفس و اهل
از مهم ترین ویژگی خاسران این است که آنها به خود و کسانشان زیان رسانده اند . آیات ذیل گویای این مطلب هستند .
قُلْ إِنَّ الْخاسِرینَ الَّذینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلیهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَلا ذلِكَ هُوَ الْخُسْرانُ الْمُبینُ(زمر/ 15)
« بگو زیانكاران در حقیقت كسانىاند كه به خود و كسانشان در روز قیامت زیان رساندهاند آرى، این همان خسران آشكار است».
خاسرین کسانی هستند که نه تنها مایه ی زیانکاری خویش شده اند بلکه مایه ی زیانکاری اهل خود نیز شده اند . و این زیانکاری آشکار است که قرآن با تعبیر «خسران مبین» بیان کرده است . آنها نفس خود را مورد هلاکت و بدبختی قرار داده اند و راه رسیدن به کمال را برای خود بسته اند و در نتیجه سعادت به کلی از آنها دور شده است . آنها خویشاوندان خود را وادار به کفر و شرک کردند و این همان خسران حقیقی است . [23]
برخی مراد از «اهل» را همسران و خدمتکارانی می دانند که برای مومنین در بهشت فراهم شده است . چون در عالم قیامت رابطه خویشاوندی در میان مردم رعایت نمی شود . [24] علامه معنای اخیر را بهتر می داند . [25] در نتیجه آنها روز قیامت هم سزای اعمال خویش را می بینند و هم عذاب دیگران را . [26]
إِنَّ الْخاسِرینَ الَّذینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلیهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ أَلا إِنَّ الظَّالِمینَ فی عَذابٍ مُقیمٍ(شوری / 45)
« كسانى كه گرویدهاند مىگویند: «در حقیقت، زیانكاران كسانىاند كه روز قیامت خودشان و كسانشان را دچار زیان كردهاند.» آرى، ستمكاران در عذابى پایدارند».
علامه درباره ی معنای خسران خود و اهل خود می نویسد : «یعنی خود را دوزخی نموده و از حوریان و خدمتگزاران بهشتی خود را محروم ساخته اند.»[27]
پس مهمترین ویژگی خاسران این است که آنها دچار خسران نفس شده اند و علاوه بر آن دچار خسران اهل هم شده اند .
جهت دریافت فایل بررسی خسران و آثار آن در قرآن لطفا آن را خریداری نمایید
قیمت فایل فقط 6,900 تومان
برچسب ها : بررسی خسران و آثار آن در قرآن , از داشتن مردم از راه خدا , ظلم کردن , خسران , شرک ورزیدن به خدا , , پذیرش ولایت شیطان , , دروغ و افتراء به خداوند , آلوده کردن نفس و اطاعت از آن , , باطل اندیشی و باطل کاری
لذت درآمدزایی ساعتی ۳۵٫۰۰۰ تومان در منزل
فقط با ۵ ساعت کار در روز درآمد روزانه ۱۷۵٫۰۰۰ تومانی
